ترشحات پستان
ترشح از نوك پستان با وجود آنكه نسبتاً شايع و در اغلب موارد خوش خيم است، باعث ايجاد اضطراب و ترس از سرطان در بين خانم ها مي شود. در بيش از نيمي از زنان، با فشار به نوك پستان ترشحاتي از مجاري خارج مي شود. با وجود اينكه بسياري از خانم هاي مبتلا به ترشح پستان دچار سرطان نيستند، ولي احتمال همراهي سرطان پستان با اين ترشحات، ارزيابي دقيق اين بيماران را ضروري مي سازد. خوشبختانه در حدود 95% موارد، ترشحات نوك پستان به علت وجود يك بيماري خوش خيم است.
در برخورد با ترشح نوك پستان توجه به نكات زير ضروري است:
1- رنگ و نوع ترشح (ترشحات شيري، چركي، زرد و شفاف، آبكي، خوني و خونابه اي، سبز، آبي، قهوه اي و خاكستري)
2- درگيري يك يا هر دو پستان، خروج ترشحات از يك منفذ نوك پستان يا بيشتر
3- خروج خودبخودي مايع يا خروج آن با فشار بين انگشتان
4- وجود يا عدم لمس توده همراه
5- سن بيمار
6- وضعيت هورموني بيمار (مصرف داروي هورموني، بارداري، شيردهي، يائسگي و …)
ترشحات شيري
ترشحات شيري به طور معمول در خانم هايي كه در سنين باروري هستند، به صورت ترشحات خودبخودي دو طرفه ديده مي شود. ترشح شير ناشي از افزايش هورموني به نام پرولاكتين است. اين هورمون در اواخر دوران حاملگي و طي شيردهي در بدن افزايش مي يابد و منجر به توليد شير مي شود كه موجبات تغذيه نوزاد را فراهم مي كند. از علل ديگر افزايش پرولاكتين، توده هاي خوش خيم قسمتي در مغز بنام هيپوفيز، تحريكات نوك پستان مثل مكيدن نوزاد، ضربات قفسه سينه و برخي داروها مثل داروهاي ضد فشار خون، قرصهاي ضدبارداري و برخي آرام بخش ها هستند. كم كاري تيروئيد نيز مي تواند باعث افزايش پرولاكتين و بروز ترشحات شيري شود. گاهي اوقات نيز ممكن است ترشحات شيري بدون افزايش پرولاكتين ديده شوند. لازم به ذكر است وجود ترشحات شيري تا 2-1 سال پس از قطع شيردهي نيز ممكن است وجود داشته باشند كه اين حالت بيماري تلقي نمي شود.
تومورهاي خوش خيم هيپوفيز مي توانند باعث اختلال قاعدگي، سردرد و اختلالات بينايي نيز شوند، اما گاهي ترشحات شيري تنها علامت آن است.
ترشحات شيري با درمان علت ايجاد كننده آنها، درمان مي شوند.
ترشحات خوني
از مهمترين انواع ترشحات پستان كه از نظر ارزيابي سرطان اهميت دارند، ترشحات خوني نوك پستان هستند. البته ترشحات خوني در اغلب موارد به علت بيماريهاي خوش خيم پستان ايجاد مي شوند، اما بيشتر از ساير انواع ترشحات با سرطان همراه هستند، به همين دليل نياز به بررسي دقيق دارند.
درصورتي كه شما ترشحات قرمز رنگ يا صورتي رنگي را در خروجي مجاري پستاني مشاهده كرديد، ابتدا بايد مشخص شود كه آيا ترشحات واقعاً خوني هستند يا خير. سپس شرح حال و معاينه كامل بايستي انجام شود. ترشحات خوني كه خودبخود خارج شوند، همراه با توده باشند، در سنين بالاتر از 40 سال باشند، از يك پستان و يك مجرا خارج شوند، ارزيابي هاي دقيق تري را لازم دارند.
ترشحات خوني يا خونابه اي در اواخر دوران بارداري و دوران شيردهي نيز ممكن است ديده شوند. علت چنين وضعيتي را افزايش عروق در بافت پستان در شرايط بارداري و اوايل شيردهي ذكر مي كنند كه معمولاً مدت كوتاهي پس از زايمان برطرف مي شود. در اين موارد اگر توده اي در پستان لمس نشود، احتياج به هيچگونه اقدام تشخيصي و درماني ديگري وجود ندارد.
ترشحات آبكي
ترشحات آبكي كاملاً شفاف و رقيق هستند و بعد از ترشحات خوني، مهمترين نوع ترشحات هستند كه بايستي از نظر ارزيابي سرطان مورد توجه قرار بگيرند.
ترشحات خوني، آبكي يا صورتي احتياج به بررسي دقيق دارند و در نهايت ممكن است احتياج به مداخله جراحي پيدا كنند.
ترشحات چركي
اين ترشحات معمولاً ناشي از عفونتها هستند. ترشحات چركي در اغلب موارد يك طرفه و همراه با علائم التهاب مانند قرمزي، درد و سفتي پستان هستند. در معاينه معمولاً ترشحات از چند مجرا خارج مي شوند. عفونت مجاري پستان اغلب در خانم هايي كه در حال شيردهي هستند اتفاق مي افتد، بنابراين بيشتر در سنين باروري ديده مي شوند، ولي در سنين يائسگي هم ممكن است ايجاد شود. در عفونت پستان بايد درمان آنتي بيوتيكي انجام شود و در صورتي كه پستان دچار آبسه شده باشد، بايستي تخليه شود. اگر عفونت و التهاب با درمانهاي انجام شده برطرف نشد ، بايد به وجود سرطانهاي التهابي شك كرد و با تخليه آبسه، از ديواره آن نمونه برداري انجام داد.
ترشحات رنگي
ممكن است شما دچار ترشحات رنگي غليظ كه از چند مجراي پستان خارج مي شوند شده باشيد. اين ترشحات كه مشخصه اتساع مجاري پستان هستند، اغلب دو طرفه اند و رنگ آنها مي تواند سفيد، زرد، قهوه اي، سبز، آبي يا خاكستري باشد. گاهي ممكن است از يك پستان، ترشحاتي به رنگهاي مختلف از چند مجرا خارج شود. همچنين ممكن است اين ترشحات با خارش و سوزش نوك پستان همراه باشند.
اتساع مجاري پستان در واقع گشاد شدن مجاري اصلي پستان با افزايش سن است. اين حالت، رابطه اي با بروز سرطان پستان ندارد و كاملاً خوش خيم است.
ترشحات فيزيولوژيك و طبيعي
در 60% زنان غيرشيرده اگر نوك پستان به آرامي بين دو انگشت فشار داد شود، مقدار كمي مايع خارج مي شود. اين ترشح فيزيولوژيك و طبيعي است و رنگ آن از سفيد تا زرد، سبز، قهوه اي و آبي يا سياه متغير است. اين ترشحات بطور معمول پس از حمام آب گرم يا دستكاري نوك پستان خارج مي شوند، خروج آنها با فشار و غير خودبخودي و از چند مجرا است، معمولاً خوني نيستند و در خانم هايي كه قرصهاي ضدبارداري يا آرام بخش استفاده مي كنند شايعترند.
هم چنين در دوران قبل از يائسگي، اين ترشحات بطور شايعي ديده مي شوند كه علت آن، تخريب و ريزش سلولهاي سطحي مجاري پستان به علت تغييرات هورموني است.
ترشحات فيزيولوژيك پستان، احتياج به درمان ندارند.
ترشحات پستان كه خودبخود خارج مي شوند، آبكي يا خوني هستند و از يك پستان و يك مجرا خارج مي شوند، اغلب همراه با يك ضايعه در پستان هستند و احتياج به بررسي دارند.
اقدامات تشخيصي در ترشحات نوك پستان
بررسيهاي تشخيصي در مورد ترشحات پستاني شامل موارد زير است:
معاينه باليني پستان
آزمايش ترشحات از نظر وجود خون و سلولهاي بدخيم (كه البته ارزش تشخيصي زيادي ندارد)
ماموگرافي
داكتوگرافي
داكتوگرافي چيست؟
داكتوگرافي يك روش تشخيصي است كه در آن با استفاده از ماده حاجب مسير مجراي خاصي كه از آن ترشحات خارج مي شود، مشخص شده و عكس برداري بوسيله اشعه انجام مي شود.
اين روش مي تواند توده هاي كوچك در مجاري اصلي پستان را كه عامل ترشحات خوني هستند، مشخص كند. اين روش همراه با بررسي ترشحات از نظر وجود سلولهاي سرطاني، مي تواند به تشخيص كمك كند ولي منفي بودن آنها، وجود سرطان پستان را رد نمي كند. بنابراين در استفاده متداول از اين روشها اختلاف نظر وجود دارد و تصميم گيري براي انجام يا عدم انجام آنها، به عهده پزشك است.