اصول کلی درمان سرطان پستان

به طور کلی برای سرطان پستان این درمانها انجام میشود:

1. جراحی
2. درمانهای شیمیایی شامل شیمی درمانی، درمانهای هدفمند(Target Therapy)، ایمونوتراپی و …..
3. پرتو درمانی
4. هورمون درمانی

جراحی:

اصلی ترین درمان سرطان پستان جراحی است که تقریبا در تمام انواع سرطان پستان در هر مرحله ای به جز برخی مواردی که گسترش عمومی بیماری وجود دارد، لازم است انجام شود. اگرچه این درمان در بسیاری موارد در همان ابتدا و به عنوان اولین درمان انجام میشود ولی در موارد خاصی می تواند بعد از شیمی درمانی و یا هورمون درمانی  و در موارد نادری بعد از پرتودرمانی انجام شود.

جراحی شامل جراحی پستان و جراحی زیر بغل است که شرح آن در قسمت جراحی سرطان پستان به طور کامل آورده شده است. جراحی پستان می تواند به صورت برداشتن کامل سینه یا جراحی با حفظ سینه باشد. و یا جراحی برای زیر بغل نیز می تواند محدود به برداشتن عقده های لنفی نگهبان و یا برداشتن کامل عقده های لنفاوی زیر بغل باشد. امروزه شایعترین عملی است که انجام می شود برداشتن عقده های لنفی نگهبان است و در موارد نادری از روش برداشتن کامل لنف نود های زیر بغل استفاده می شود.

شیمی درمانی:

یکی از مهمترین درمانهای مورد کاربرد در بسیاری از سرطان ها و به ویژه سرطان پستان، درمانهایی است که به طور کلی که تمام سلولهای بدن را تحت تاثیر قرار میدهند. این نوع درمانها عمدتا به شیمی درمانی شهرت دارند اگرچه در جزییات، این درمانها شامل طیفی از درمانها مانند شیمی درمانی، درمان با روش های ایمنی یا ایمنی درمانی، و یا درمانهای هدفمند یا تارگت درمانی را شامل میشوند.

بر اساس تجربه ی بسیاری از بیماران شاید سخت ترین مرحله ی درمان سرطان پستان، شیمی درمانی است که زمان آن طولانی تر و عوارض جانبی آن بیشتر است. عوارض این نوع درمان شامل طیف وسیعی از مشکلات شامل خستگی، بی حالی، تهوع، ریزش مو، مشکلات پوست و ناخن و …. است که البته همه ی این عوارض در تمام بیماران رخ نمی دهد.  شیمی درمانی در اغلب موارد از راه تزریق داخل وریدی انجام میشود و زمان آن در حدود 4-6 ماه به طول می انجامد. جزییات این نوع درمان در بخش مربوطه آمده است.

درمانهای هدفمند:

از آنجا که سرعت تکثیر سلولهای سرطانی بسیار بیشتر از سلولهای سالم است، با انجام شیمی درمانی، هدف درمان جلوگیری از پیشرفت این سولها است که سرعت تکثیر بالایی دارند. در این بین، هر سلول دیگری که سرعت رشد بالایی دارد هم تحت تاثیر قرار میگیرد و برای همین عوارض شیمی درمانی ایجاد میشود. مثلا سرعت رشد سلولهای زاینده ی مو زیاد است و آنها هم تحت تاثیر شیمی درمانی قرار میگیرند و رشد آنها متوقف شده و باعث ریزش مو میشود. در درمانهای هدفمند، هدف درمانی محدود به سولهایی است که گیرنده های خاص روی سطح سلول دارند و مثلا برای سلولهایی که  در سطح خودشان HER-2 دارند، درمان با هرسپتین و یا پرتوزوماب انجام میشود.

داروهایی مانند آبماسیکلیب، ریبوسیکلیب و یا پالبوسیکلیب مثالهای دیگری هستند که در این گروه درمانی قرار دارند. این دارو ها مهار کننده ی اختصاصی پروتئین CDK4-6 هستند و بنابر این به طور اختصاصی تر روی سلولهای سرطان پستان در مواردی که دارای گیرنده های هورمونی مثبت و HER-2 منفی هستند اثر دارند. البته این داروها در موارد ابتدایی سرطان سینه، فعلا کاربردی ندارند.

ایمنی درمانی:

در این نوع درمانها هدف درمانی کمک به سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و کنترل هدفمند سلولهای سرطانی است. این نوع درمان که تحقیقات اخیر، موثر بودن آنها را روی انواع خاصی از سرطان به اثبات رسانده است، این درمانها در حال حاضر بیشتر در موارد تومورهای سه کانه منفی به معنی عدم وجود گیرنده های استروژنی و پروژسترونی و HER-2، کاربرد دارند ولی در مورد کاربرد آنها برای سایر تومور ها، پژوهش های زیادی در حال انجام است. Pembrolizumab  مثالی از این گروه درمانی است.

پرتودرمانی:

در این نوع درمان، ناحیه ی سینه (و یا اگر برای درمان متاستاز استخوانی انجام شود، اسخوان مربوطه) با اشعه ایکس تحت درمان قرار میکیرد. این درمان معمولا به صورت روزانه برای مدت پنج روز در یک هقته تا 15 جلسه در سه هفته و در موارد نادری 5 هفته انجام میشود. در هر جلسه درمانی، مدت زمان درمان، در حدود 5 تا 10 دقیقه است و عوارض آن معمولا در حد سوختگی های پوستی و یا خستگی است که در اغلب موارد گذراست. امروزه درمانهای پرتودرمانی کوتاه تر و موثر تر شده اند و گاهی حتی از این درمان در حین جراحی استفاده میشود. شرح دقیق این نوع درمان را در قسمت مربوطه بخوانید.

هورمون درمانی:

درمان هورمونی معمولا آخرین درمان سرطان پستان است که در انتهای درمانها و بعد از پرتودرمانی انجام میشود. این درمان هم مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی برای همه ی بیماران لازم نیست و بسته به وجود یا عدم وجود گیرنده های هورمونی در سطح سلول سرطانی میتواند لازم باشد یا نباشد. اگر این درمان لازم باشد معمولا لازم است یک قرص به مدت حداقل 5 سال مصرف شود اگرچه گاهی این درمان به مدت طولانی تری، در شرایط ویژه ای به بعضی بیماران، پیشنهاد میشود. نوع این درمان در افراد قبل از یائسگی و بعد از آن می تواند متفاوت باشد که شرح دقیق آن در قسمت مربوطه آمده است.

چه درمانی برای چه کسی لازم است؟

انتخاب انواع درمان در بیماران متفاوت یکسان نیست و همه ی بیماران به تمام این انواع درمانی توضیح داده شده نیاز ندارند. برای دانستن نیاز به هر یک از درمانها، دانستن این موارد لازم است:

• وجود گیرنده های هورمونی استروژنی (ER)، و پروژسترونی (PR) و HER-2 در سطح سلولهای سرطانی بر طبق گزارش پاتولوژی، به عنوان مثال در کسانیکه HEER-2 در گزارش آسیب شناسی مثبت است و یا هر سه ی گیرنده ها منفی است، نیاز به شیمی درمانی از اندازه های بسیار کوچک تومور در حد 5 میلی متر آغاز میشود در حالیکه تومورهای با گیرنده های هورمونی استروژنی و پروژسترونی مثبت و همزمان HER-2 منفی، نیاز به شیمی درمانی به ویژه در افراد بعد از سن یائسگی به مراتب کمتر است. از طرف دیگر وقتی گیرنده های هورمونی استروژنی و پروژسترونی روی سلولهای سرطانی وجود داشته باشد، هورمون درمانی لازم خواهد بود.
• سن و وضعیت یائسگی، به عنوان مثال نیاز به انجام شیمی درمانی در بیماران قبل از 50 سالگی و یا پیش از یائسگی به مراتب بیشتر است.
• نوع جراحی انجام شده، این عامل بر روی نیاز به پرتودرمانی اثر دارد به این معنی که تقریبا در تمام مواردی که جراحی با حفظ قسمتی از سینه انجام میشود، و یا عقده های لنفی زیر بغل درگیر سرطان هستند، پرتودرمانی لازم خواهد بود.
• مشخصات دقیق سلولهای سرطانی، در گزارش پاتولوژی مواردی هست که میتواند نشانگر مهاجم تر بودن ماهیت سلولهای سرطانی باشد مانند Grade و LVI و ….و در این موارد احتمال نیاز به شیمی درمانی بیشتر است.
• میزان پیشرفت بیماری بر طبق بررسی های بالینی و رادیولوژی (Stage)، واضح است که هر قدر بیماری در مراحل پیشرفته تری تشخیص داده شود، نیاز به درمانهای متتعدد و متنوع بیشتر خواهد بود.

توالی درمان:

در اغلب موارد، درمان با جراحی شروع میشود و بعد بر اساس  بررسی های به عمل آمده برای انجام هر یک از درمانهای کمکی تصمیم گیری میشود. بنابراین توالی درمان در اغلب موارد به صورت جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و هورمون درمانی است که اگر بیمار به هر کدام نیاز نداشته باشد درمان بعدی مد نظر قرار میگیرد. مثلا در فردی که به هر دلیل شیمی درمانی لازم نباشد، بعد از جراحی رادیوتراپی در نظر گرفته میشود و اگر به همان هم نیاز نباشد، هورمون درمانی شروع میشود و …

برنامه درمانی هر بیمار بر اساس نوع و مرحله سرطان او تنظیم می‌شود. گاهی اوقات درمان با شیمی‌درمانی قبل از جراحی آغاز می‌شود. این تصمیم عمدتا برای بیمارانی که تومورشان از نوع HER2 مثبت یا سه گانه منفی (نوعی که فاقد گیرنده‌های استروژن، پروژسترون و HER-2 در سطح خود است)  است و توده ی سرطانی قابل لمس است و یا گره‌های لنفاوی تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، توصیه میشود که به این نوع درمان به نام شیمی‌درمانی نئوادجوانت گفته میشود.

اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، فاصله زمانی بین جراحی، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی، هر یک، حدود ۴ تا ۶ هفته خواهد بود. البته درمان هورمونی می‌تواند بلافاصله پس از رادیوتراپی آغاز شود.