چگونه مي توان بيماري را در مراحل اوليه تشخيص داد؟
با وجود آنكه نمي توان از ايجاد سرطان پستان جلوگيري كرد ولي با تشخيص زودرس و به موقع آن، شانس بيشتري براي درمان موفقيت آميز اين بيماري وجود دارد.
سرطان پستان از جمله بيماريهاي سرطاني است كه چنانچه در مراحل بسیار اوليه تشخيص داده شده و به درستي درمان شود، تقریبا ريشه كن شده و بيمار طول عمر طبيعي خواهد داشت. به عبارت بهتر در اغلب مواردي كه هنوز علائم ظاهري بيماري آشكار نشده و بيماري طي بررسي هاي پزشكي قبل از ظاهر شدن علائم تشخيص داده مي شود، معالجه قطعي براي بيماري وجود دارد. بنابراين تمام تلاشها در خصوص كنترل اين بيماري بر تشخيص زودرس بيماري متمركز شده است
تا كنون 3 روش شناخته شده براي تشخيص زودرس سرطان پستان وجود دارد كه عبارتند از:
– خودآزمايي پستان
– معاينه پستان توسط پزشك
– ماموگرافي
خودآزمايي پستان چيست؟
خودآزمايي پستان شامل دو مرحله است:
* نگاه كردن
* لمس كردن
نگاه كردن
در برخي موارد، بيماريهاي پستان به ويژه سرطان هاي پستان باعث بروز تغييراتي در ظاهر پستان مي شوند كه با نگاه كردن به پستانها قابل تشخيص است. بنابراين لازم است كه زنان با ظاهر معمولی سينه هاي خود آشنا باشند تا بتوانند هر گونه تغييرات احتمالي را در آنها تشخيص دهند.
نگاه كردن طي مراحل زير انجام مي شود:
1-دستها در دو طرف بدن به حالت آويزان قرار گيرد.
2- دستها از كنار سر صاف به سمت بالا كشيده شود.
3- دستها به كمر فشار داده شود.
4- دستها صاف به جلو كشيده شده و فرد كمي به سمت جلو خم شود.
در هر يك از وضعيتهاي بالا، هر گونه تغييري شامل فرورفتگي پوست يا نوك پستان، قرمزي يا زخم پستان، پوسته پوسته شدن يا انحراف نوك پستانها و برآمدگي در قسمتي از پستان مهم تلقی شده و باید به پزشک گزارش شود. عدم تقارن پستانها، در صورتي كه از قبل وجود داشته باشد (از دوران بلوغ يا پس از شيردهي)مسئله مهمي نيست ولي هر گونه تغيير اخير در اندازة پستانها بايد بررسي شود.
لمس كردن
براي معاينه صحيح پستانها در هنگام لمس، بهتر است از قسمت انتهايي بند آخر 3 انگشت مياني دستها ( و نه نوك انگشتان)استفاده كرد.
توجه به اين نكته مهم است كه هيچ وقت نبايد پستان را بين دو انگشت فشار دارد زيرا به طور كاذب ممكن است توده اي در پستان لمس شود.
چه مناطقي را بايد معاينه كرد؟
محدوده اي كه بين استخوان ترقوه از بالا، استخوان جناغ سينه و زير بغل از طرفين و دو انگشت پايين تر از لبه پايين پستان (در محل كش لباس زير از پايين) قرار دارد، بايد معاينه شود.
معاينه پستان در هر دو وضعیت خوابیده و ایستاده قابل انجام است. بهتر است فرد دراز بكشد و يك بالش كوچك زير شانه سمت معاينه قرار دهد. براي معاينه پستان راست هميشه از دست چپ و براي معاينه پستان چپ از دست راست استفاده می شود.
براي اينكه تمام نقاط پستان لمس شود بهتر است آن را به صورت دواير متحدالمركز از اطراف به سمت نوك پستان معاينه كرد.
روشهای ديگري هم وجود دارد كه در شكل نشان داده شده است.
پس از اينكه تمام پستان معاينه شد، دنبالة پستان در ناحيه زير بغل و سپس گودي زير بغل از نظر وجود توده پستاني يا زير بغلي بررسي مي شود.سپس پستان مقابل به همين شيوه لمس خواهد شد.
چنانچه می خواهید معاينه پستان را در وضعیت ایستاده انجام دهید، بهتر است این کار را در حين استحمام انجام دهید. در اين حالت پوست پستان لغزنده و اصطكاك در لمس كمتر است و معاينه پستانها راحت تر انجام مي شود.
در انتهاي معاينه، نوك پستان ها مانند حالت دوشيدن فشار مختصري داده مي شود تا در صورت وجود ترشح، فرد بتواند آنرا مشاهده كند. توجه کنید که این کار را زیاد تکرار نکنید زیرا این کار باعث تحریک تولید شیر در پستان خانم های غیر شیرده می شود.
معاينه پستان توسط پزشك
تمام زنان بالای 20 سال بايد ساليانه توسط پزشك جراح معاينه شوند. اگر يكي از عوامل خطر براي سرطان پستان یا اگر پزشک معالج به دلایل علمی صلاح بداند، بايد معاينه هر 6 ماه يك بار انجام شود.
بهتر است این معاینات توسط یک پزشک انجام شود تا او بتواند ضمن مقایسه شرایط شما با قبل، بروز کمترین تغییر را متوجه شود. اگر چه این روش دقتی به مراتب بالاتر از روش خود آزمایی پستان دارد ولی این روش نیز لازم است با انجام ماموگرافی کامل شود. در حقیقت انجام هر دو روش یعنی معاینه پزشکی توسط جراح همراه با ماموگرافی بهترین روش برای تشخیص زودرس سرطان پستان است.
ماموگرافي
در ماموگرافي از اشعه ايكس براي عكس برداري از ساختمانهاي داخل پستان استفاده مي شود. اين روش يك روش سريع و ساده است. شما به كمك تكنسين مربوطه در مقابل دستگاه مي ايستيد و پستانها در دو جهت، بين دو صفحه شفاف و مسطح، فشرده مي شوند و سپس اشعه ايكس به آنها تابيده مي شود.
اين فشار و يا وضعيت ايستادن شما ممكن است كمي ناراحت كننده باشد، ولي توجه کنید که این کار تنها 2-1دقيقه طول مي كشد و سپس عكس ساختمانهاي داخل پستان بروي فيلم حساس دستگاه خواهد افتاد. اگر انجام ماموگرافي چند روز پس از اتمام عادت ماهيانه باشد، اين درد و فشار به حداقل خواهد رسيد. توجه داشته باشيد كه وارد كردن اين فشار براي گرفتن يك عكس با كيفيت خوب الزامي است و به هيچ وجه خطري براي پستان ندارد.
در خانمي كه مشكلي در پستان نداشته باشد، اولين ماموگرافي جهت تشخيص زودرس در سنين بین 35 تا 39سالگی انجام مي شود. پس از آن در سنين 40 تا 49 سالگي هر 3-2 سال و پس از آن تا 65سالگی هر 2-1 سال بسته به نظر پزشك بايد ماموگرافي انجام شود. توجه کنید که اعداد ذکر شده، با توجه به شرایط کشور ما و توسط صاحب نظران کشورمان توصیه شده است و در کشورهای غربی این اعداد کمی متفاوت است.
سایر روش های تصویر برداری از پستان:
اگر چه امروزه در موارد زیادی از سونوگرافی و نیز MRI برای تشخیص بیماری بهره گرفته می شود ولی برای انجام تشحیص زودرس سرطان پستان تاکنون توصیه ای برای انجام این روش ها در جوامع علمی وجود ندارد. البته باید توجه کرد که این عکس برداری ها چنانچه با صلاحدید پزشک معالج لازم باشد، می بایست انجام شود. در حال حاضر استفاده از این روش ها محدود به موارد خاص که شک به وجود سرطان وجود دارد (بویژه در افرادی که از نظر ژنتیکی، ژن جهش یافته دارند) می باشد.
شيوه زندگي سالم
يكي ديگر از راههاي مقابله با ایجاد سرطان به طور کلی و نیز سرطان پستان، برخورداري از يك زندگي سالم و بهداشتي است.موارد زير از راههاي مهم براي داشتن يك زندگي سالم هستند:
- مصرف مقادير كافي ميوه و سبزي در هر روز
- كاهش مصرف چربي اشباع شده نظیر روغن جامد در رژيم غذايي
- ورزش و فعاليت روزانه 3 بار در هفته، هر بار30-15 دقیقه
- داشتن وزن مناسب
- عدم مصرف سيگار و الكل
- تلاش براي آرامش و پرهيز از تنشهاي محيطي
افزايش وزن بخصوص در دوران پس از يائسگي احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزايش مي دهد. از سوي ديگر، فعاليت جسماني و ورزش به ميزان كافي در طول هفته، از خطر ابتلا به اين بيماري مي كاهند