توده های پستانی

توده های خوش خیم پستان:

از دیرباز توده های پستانی به عنوان یک علامت مهم انواع بیماری های پستان، اعم از بیماریهای خوش خیم و سرطان پستان شناخته شده بودند. در متون پزشکی کهن، از جمله متون ایرانی، در مورد انواع غده های پستانی و مشخصات آنها به تفصیل صحبت شده است. در حال حاضر نیز توده های پستان، از مهمترین علائم سرطان پستان و انواع بیماریهای خوش خیم پستان هستند.

کشف یک توده در پستان می تواند از مهمترین اتفاقات زندگی یک خانم باشد که باعث ایجاد اضطراب می شود. بنابراین شناخت انواع توده های پستان و ماهیت آنها و چگونگی برخورد با آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

توده های خوش خیم پستان می توانند به علل مختلفی ایجاد شوند که مهمترین آنها موارد زیر می باشند.

* کیستهای پستان

* تغییرات فیبروکیستیک در پستان

* فیبروآدنوما

* آبسه های پستانی

* التهابات مجاری پستان

* نکروز چربی

کیست های پستان

کیست ها توده های حاوی مایع هستند که از اتساع بخشی از بافت غددی پستان به وجود می آیند. کیستها جزء توده های شایع پستان طبقه بندی می شوند و ممکن است از اندازه های کوچک و میکروسکوپی تا اندازه های بزرگ و قابل لمس وجود داشته باشند و اغلب آنها در طی دوره 28 روزه ماهانه دچار تغییراتی می شوند.

این توده ها در لمس، معمولاً متحرک و سفت هستند و حدود مشخصی دارند. از آنجا که قوام آنها سفت است، ممکن است در معاینه افتراق آنها از توده های توپر امکان پذیر نباشد.

کیست ها در هر سنی می توانند دیده شوند، اما در حوالی 40 سالگی فراوان‌تر هستند. پس از سنین یائسگی، در صورت عدم مصرف درمانهای جایگزینی هورمونی، کیستهای پستان کمتر مشاهده می شوند. بنابراین مشاهده کیست در این سنین احتیاج به بررسی های تخصصی دارد.

تشخیص اینکه یک توده پستانی توپر یا کیستی است، به آسانی با سونوگرافی یا با تخلیه مایع بوسیله سوزن باریکFine-Needle Aspiration امکان پذیر است. در خانمی که در سنین پیش از یائسگی است، در صورتی که مایع تخلیه شده خونی نباشد و توده پس از تخلیه مایع درون آن کاملاً ناپدید شود، نیاز هیچ اقدام اضافه ای نیست . اما در مواقعی که مایع کیست خونی باشد، یا توده محتوی مایع پس از تخلیه کاملاً از بین نرود، یا کیست طی مدت کوتاهی مجدداً پدیدار شود، انجام بررسی های دیگر ضروری است.

در خانم هایی که در سنین بعد از یائسگی هستند، ارزیابی کیست از همان ابتدا توصیه می شود. در هر حال، معاینه مجدد برای بررسی عود کیست، 6-4 هفته پس از تخلیه کامل کیست انجام می شود.

در صورتی که کیست دردناک باشد، تخلیه کیست به منظور کاهش یا از بین بردن درد انجام می شود. همچنین کیستهایی که در سونوگرافی علائم معمول کیستهای ساده را نداشته باشند باید تخلیه شوند. در صورتی که قسمتی از کیست را یک توده توپر تشکیل داده باشد اقدام بعدی نمونه برداری است.

در صورتی که کیست شما با معاینه بالینی یا سونوگرافی تشخیص داده شده باشد، اقدام تشخیصی و درمانی بعدی تخلیه مایع آن بوسیله سوزن است.

تغییرات فیبروکیستیک

گروهی از تغییرات در بافت پستان هستند که در این حالت، پستان دارای کیستهایی است که توسط نسوج سفت احاطه شده اند. این ضایعات ممکن است کاملاً دردناک و به حالت غده غده باشند. در انوع شدید احساس توده و ناراحتی در پستان همراه با درد وجود دارد که در حوالی خونریزی ماهانه تشدید می شود. همانگونه مه از نام آن مشخص است در اغلب موارد این حالت، بیماری محسوب نمی شود و تنها یک وضعیت غیر طبیعی است.

فیبروآدنوم

فیبروآدنوم ها توده های متحرک، بدون درد، مدور و با قوام لاستیکی یا غضروفی هستند. این توده ها معمولاً منفرد هستند، اما در 15-10 درصد موارد می توانند متعدد هم باشند. فیبروآدنوما در سنین جوانتر شایع هستند و تحت تاثیر همان سیستم هورمونی که بر تمام بافت پستان اثر می گذارد، قرار می گیرند. مطالعات اخیر نشان داده اند که تا حدود 60 درصد از این توده ها خودبخود ناپدید می شوند. تعدادی از آنها نیز با گذشت زمان کوچکتر یا بزرگتر می شوند و تعدادی نیز به همان اندازه باقی می مانند. نکته مهم این است که فیبروآدنوما به ندرت بیش از یک یا دو سانتی متر رشد می کنند و سپس در همین اندازه باقی می مانند.

تشخیص قطعی فیبروآدنوما با ترکیبی از معاینه بالینی، سونوگرافی و معاینات سلولی پس از آسپیراسیون با سوزن باریک انجام می شود. در صورتی که ضایعه در یک خانم زیر 30 سال باشد و اندازه توده کمتر از 3 سانتی متر باشد، بیمار برای پیگیری و بررسی مداوم در دسترس باشد و جزء گروه پرخطر هم نباشد، می توان بیمار را در فواصل 6 ماهه پیگیری کرد. در این مدت اگر فیبروآدنوم رشد کرده باشد بهتر است از پستان خارج شود. همچنین در تمام حالاتی که سن بیمار بالای 30 سال باشد یا هر یک از حالات فوق وجود نداشته باشد، توصیه به جراحی و خارج کردن ضایعه از پستان می شود.

گاهی اوقات این تومورها ممکن است خیلی بزرگ شوند که اصطلاحاً به آنها فیبروآدنوم غول آسا گفته می شود. فیبروآدنوم غول آسا، بر خلاف نوع ساده آن، تمایلی به کوچک شدن یا ثابت ماندن ندارد و دچار رشد افزاینده می شود، بنابراین انجام اقدامات درمانی برای آن لازم و ضروری است.

نکته مهم اینکه وجود فیبروآدنوما در سینه یک خانم، احتمال ابتلا به سرطان پستان را درآن شخص افزایش نمی دهد. درمان قطعی برداشتن به طریق جراحی است.

گشادی مجرا و التهاب اطراف مجاری

مجاری اصلی پستان در زیر هاله پستان، در جریان تحلیل و پسرفت پستان در دوران یائسگی، کوتاه و گشاد می شوند و در سنین پس از یائسگی، می توانند با علائمی مثل ترشحات نوک پستان، توکشیدگی نوک پستان و توده قابل لمس در پستان (اغلب باقوام سفت یا خمیری) همراه باشند. این ضایعات کاملاً خوش خیم هستند ولی توجه داشته باشید از آنجا که علائم فوق الذکر ممکن است در سرطانهای پستان نیز دیده شود، تشخیص نهایی با پزشک است.

آبسه

آبسه ها حفره هایی محتوی چرک هستند که در اثر عدم درمان عفونت های پستان در مراحل اولیه ایجاد می شوند. در صورتی که حساسیت در لمس و قرمزی روی پستان پس از درمان با آنتی بیوتیک نیز ادامه پیدا کند، باید به وجود آبسه مشکوک شد. آبسه ها در لمس اغلب به صورت یک توده با حدود مشخص لمس می شوند. گاهی در لمس ممکن است بتوان حالت تموج و حرکت مایع چرک را لمس کرد، اما گاهی نیز این حالت وجود ندارد و آبسه در لمس سفت است. درمان آبسه، تخلیه به روش جراحی و تجویز آنتی بیوتیک است.

ندولاریتی پستان

این حالت که به معنای بزرگ شدن بافت غددی خود پستان است، اغلب همراه با درد پستان می باشد. ندولاریتی و درد دوره ای به قدری شایع هستند که می توان آنها را به عنوان تغییرات طبیعی طبقه بندی کرد. ندولاریتی در یک قسمت مشخص از پستان، شایعترین علت توده پستانی در تمام سنین است. تشخیص این توده ها به عهده پزشک است و پس از تشخیص، ممکن است هیچ اقدام درمانی لازم نباشد، یا اینکه نیاز به درمانهای هورمونی یا سایر درمانها وجود داشته باشد.

نکروز چربی

نکروز چربی در پستان از تغییرات بافت چربی به دنبال ضربه به پستان ایجاد می شود. این ضربه می تواند در تصادفات، سقوطها، جراحی ها، عفونتها و حتی اشعه درمانی وارد شده باشد. بطور معمول این ضایعه در زنان چاق و زنانی با سینه های آویزان و بزرگ دیده میشود. بیمار با یک توده سفت، بدون درد، غیر متحرک و با حدود نامشخص مراجعه می کند. توده اغلب سطحی است و همراه با علائم پوستی مثل کشیدگی پوست روی ضایعه به داخل می باشد. معمولاً، ولی نه همیشه، ضایعه در نواحی مرکزی پستان یعنی زیر هاله پستانی یا اطراف آن است. در معاینه بالینی، نکروز چربی از ضایعات بدخیم قابل تشخیص و تفکیک نیست، حتی در ماموگرافی هم این ضایعه مشخصات توده های بدخیم را تقلید می کند و تشخیص قطعی در نهایت با نمونه برداری سوزنی یا به وسیله جراحی و خارج کردن ضایعه انجام می شود.