درد پستان
درد پستان يكي از مهمترين شكايات بيماران و شايعترين علت مراجعه آنان به درمانگاههاي پستان است. كمتر زني را مي توان ديد كه در دوره زندگي خود درد پستان را تجربه نكرده باشد. با توجه به شيوع بسيار بالاي درد پستان در خانم ها، لازم است كه خانم ها در مورد آن اطلاعات بيشتري داشته باشند. درد پستان ممكن است باعث ايجاد اضطراب و كاهش كيفيت زندگي بسياري از بانوان شود. اين موضوع باعث كاهش بازده كاري درصد قابل توجهي از زنان جامعه در عرصه هاي اجتماعي مي گردد. از طرفي وجود اين درد باعث اختلالات زيادي در مسايل جنسي افراد مي شود. اين موضوع در كنار افزايش اضطراب ناشي از بيماري حالتي را پديد مي آورد كه نتيجه آن به صورت مستقيم يا غير مستقيم بسياري از افراد جامعه را تحت تاثير قرار مي دهد.
درد زنگ خطر بسياري از بيماريها است و معمولاً به عنوان واكنش بدن نسبت به هر گونه بيماري در نظر گرفته ميشود. در برخي موارد درد خود به عنوان يك بيماري باعث مراجعه بيمار به پزشك مي شود. اما واقعيت اين است كه در بسياري از موارد، درد تنها يك نشانه از وجود اختلال در عملكرد اعضاء يا سلولهاي بدن مي باشد.
البته آنچه لازم است مورد توجه قرار گيرد اين است كه گاهي درد به خاطر تغييرات طبيعي در بدن رخ ميدهد كه الزاماً نشانه اي از بيماري نيست. به عنوان مثال بعضي خانم ها قبل از شروع عادت ماهيانه دچار دردهايي مي شوند كه خودبخود و پس از شروع دوره ماهيانه بهبود مي يابد. اين درد نمونه اي از مواردي است كه در اثر واكنش سلولهاي قسمتي از بدن به هورمون هاي بدن يك زن ايجاد مي شود و به عنوان بيماري و يا حتي علامتي از يك بيماري تلقي نمي گردد.
علل درد پستان
شايعترين علت درد پستان در سنين قبل از يائسگي، واكنش نسبت به تغييرات هورموني است. اين حالت باعث بروز دردهاي دوره اي در ارتباط با عادت ماهيانه مي شود. ممكن است همراه با اين دردها اختلالات و بي نظمي هاي قاعدگي نيز ديده شوند. دردهاي دوره اي اغلب قبل از شروع هردوره عادت ماهيانه ايجاد مي شوند و با شروع خونريزي يا در اوايل عادت ماهيانه، تخفيف مي يابند. اين دردها معمولاً خفيف هستند و بصورت درد و حساسيت همراه با سنگيني پستان حس مي شوند، اغلب نيمه خارجي پستانها را درگير مي كنند و با گذشت زمان بهبود مي يابند. شدت اين درد ثابت نيست و در دوره هاي مختلف، متفاوت است و حتي ممكن است تا چند سال ادامه پيدا كند. فعاليت فيزيكي مي تواند باعث تشديد درد شود. درمان در مواردي انجام مي شود كه در فعاليتهاي روزمره ايجاد اختلال كند. آنچه اهميت بسياري در بين علل ايجاد درد پستان دارد، اضطراب يا افسردگي ناشي از ترس از سرطان پستان است. اين حالات در بسياري موارد باعث دردهاي پستان مي شود كه گاه مي تواند بسيار شديد باشد. بنابراين بيماراني كه ترس زيادي از بروز سرطان پستان دارند و دائماً آنرا به خود يادآوري مي كنند، بيشتر در معرض درد پستان قرار مي گيرند كه باعث تشديد نگراني آنها مي شود. از اين روست كه در درمان درد پستان مي توان گفت كه بيش از 75% موارد را بدون دارو و فقط با اطمينان بخشي به بيمار مي توان تسكين داد.
گاه توده هاي پستاني و بيماريهاي پستان نيز مي توانند باعث درد پستان شوند و اين بيماريها مي توانند خوش خيم و يا بدخيم باشند. در مورد توده هاي بدخيم پستان، ذكر اين نكته ضروري است كه درد پستان تنها در 10-7% از موارد علامتي از بدخيمي محسوب مي شود كه اغلب اين موارد هم دردهاي دوره اي پستان را شامل نمي شوند. در حقيقت از هر 100 بيماري كه تنها درد پستان را بدون هيچ علامت ديگري دارند، تنها 7 نفر از آنان ممكن است بيماري بدخيم پستان داشته باشند. از اين روست كه پزشكان در برخي افراد كه معاينات عادي كافي نباشد، اقدامات تشخيصي تكميلي براي تشخيص قطعي علت درد پستان انجام مي دهند.
برخي داروها نظير فنوتيازين ها نيز مي توانند باعث ايجاد دردهاي پستاني شوند.
از ساير علل دردهاي پستان مي توان به دردهاي با منشأ قلبي و دردهاي با منشأ عضلاني- استخواني كه در پستان حس مي شوند اشاره كرد. اين دردها دوره اي نيستند و بهبود بيماري اوليه باعث بهبود آنها مي شود.
همچنين ضربه هاي پستان، كيستهاي پستان و توده هاي خوش خيم يا بدخيم پستان مي توانند باعث ايجاد درد در پستان شوند.
در اغلب موارد درد پستان نه تنها نشانه اي از يك بيماري جدي و بدخيم نيست بلكه خودبخود كاهش يافته، از بين مي رود.
اقدامات تشخيصي در بررسي دردهاي پستان
همان گونه كه اشاره شد شايعترين علت مراجعه بانوان به درمانگاههاي پستان، درد پستان است. بديهي است هر فردي كه احساس درد در ناحيه پستان دارد، لازم است به پزشك مراجعه كند.
پزشك پس از معاينه بنا به صلاحديد خود ممكن است از ساير ابزارهاي تشخيصي استفاده نمايد. آنچه مسلم است اين است كه پزشك بايد از نبودن بيماري بدخيم همراه با درد پستان اطمينان حاصل نمايد و لذا گاه اين اطمينان را با معاينه، گاه با سونوگرافي و گاه با وسايل تشخيصي ديگر به دست مي آورد. بنابراين، توصيه به انجام سونوگرافي يا ماموگرافي دليلي بر مشكوك بودن بيمار به سرطان نيست و اين كار صرفآ جهت حصول اطمينان پزشك و بيمار انجام مي شود.
درمان
با توجه به اينكه دردهاي پستان به دو دسته دردهاي دوره اي و غير دوره اي تقسيم مي شوند درمان آن نيز تا حدودي مي تواند متفاوت باشد.
آنچه در مورد دوره هاي دوره اي پستان حائز اهميت است، تنظيم دوره هاي قاعدگي و وضعيت هورموني بيمار مي باشد. در صورتي كه شما مبتلا به درد پستان هستيد و دوره هاي عادت ماهيانه شما طبيعي و منظم است، چنانچه درد شديد نباشد دارو تجويز نمي شود، ولي اگر دچار دردهاي شديد هستيد، درمانهاي دارويي از قبيل مسكنهاي معمولي، آرامبخش ها، ويتامين E و داروهاي هورموني بنا به صلاحديد پزشك توصيه مي شود. البته مطالعات اخير مؤثر بودن ويتامين E را در پرده اي از ابهام فرو برده است. نكته حائز اهميت اينكه هر گونه درمان براي درد پستان پس از اطمينان از بدخيم نبودن علت درد صورت مي گيرد ولذا تجويز هر گونه دارويي بايد به صلاحديد پزشك باشد.
در مورد دردهاي غير دوره هاي پستان اگر چه حصول اطمينان از بدخيم نبودن علت درد اهميت بيشتري دارد ولي با توجه به اينكه اين نوع درد مي تواند همراهي بيشتري با بيماريهاي خوش خيم پستان داشته باشد، اقدامات تشخيصي بيشتر توصيه مي شوند. چنانچه كيست يا توده پستان يا بيماريهايي با منشا غير از پستان باعث ايجاد اين درد شده باشند، لازم است كه درمان آن بيماري به صورت اختصاصي صورت گيرد.
اما در بسياري از موارد نيز علت مشخص براي بروز درد يافت نمي شود. چنانچه بيمار از اينكه بيماري سرطاني ندارد مطمئن شود، در بسياري از موارد درد وي بهبود قابل ملاحظه اي پيدا مي كند. چرا كه اين نوع درد بيش از دردهاي دوره اي در اثر اضطراب و ترس از سرطان بروز پيدا مي كند.
اگر چه درد پستان در اغلب موارد نگران كننده نيست، لازم است بيمار مبتلا به درد پستان توسط پزشك معاينه شود.
توصيه هاي غذايي و دستورات لازم
1- استفاده از كرست در درد پستان منعي ندارد ولي بايد حتي المقدور از پوشيدن كرستهايي كه باعث فشار زياد بر نسج پستان مي شوند و يا كاملاً گشاد هستند، پرهيز كرد. تنگي اين لباس بايد به حدي باشد كه فقط مانع از تكانهاي اضافي عضو شود.
2- خوردن غذاهاي زير توصيه نمي شود:
چاي پر رنگ، قهوه، كاكائو، شكلات، آجيل، سوسيس، كالباس، خيار شور، ادويه جات، نوشابه گازدار، پنير و غذاي پر چرب. لازم به ذكر است كه در برخي بررسي هاي جديدتر تنها كاهش مصرف چربي مؤثر شناخته شده است.
3- خوردن ماهي، حداقل هفته اي يكبار توصيه مي شود.
خلاصه
- درد پستان شايع ولي در اغلب موارد بي خطر است.
- در صورت بروز درد پستان، جهت معاينه به پزشك مراجعه كنيد.
- درد پستان در بسياري از موارد با درمانهاي غير دارويي مانند اطمينان از عدم ابتلا به سرطان و رژيم غذايي بهبود مي يابد.
- در مورد دردهاي با منشا هورموني، اصلاح وضعيت هورموني بيمار ودر مورد دردهاي غير دوره‌اي، تشخيص و درمان بيماري زمينه اي ضروري است.