فیبروآدنوما چیست ؟
فیبروآدنوم شایعترین تودهی غیرسرطانی در پستان است. این تودهها باعث نگرانی شدید بیمار شده و معمولا باعث مراجعه سریع بیمار به مراکز درمانی می شود.
فیبروآدنوم یک تودهی خوشخیم پستان است و شانس سرطان پستان را بالاتر نمیبرد. سن شایع ایجاد فیبرو آدنوم در پستان زیر 30 سالگی است. اگرچه اکثر خانمها تنها یک تودهی فیبروآدنوم دارند اما در 10 تا 15% افراد ممکن است بیش از یک توده در همان پستان یا در پستان مقابل وجود دارد.
علایم فیبروآدنوم چیست ؟
فیبروآدنوم شایعترین تودهی توپر خوشخیم پستان است (بر خلاف کیستها که با مایع پر شدهاند، درون این توده، سلول وجود دارد و در اصطلاح به آن solid mass گفته می شود.(
از مشخصات این تودهها می توان موارد زیر را نام برد :
– تودههایی با حدود مشخص، این مرز مشخص به دلیل کپسولی است که اطراف توده وجود دارد.
– قابلیت حرکت زیر دست
– شکل معمولا گرد
– قوام نرم یا لاستیکی
– بدون درد ( البته در عده ای از افراد این توده با درد یا حساسیت در لمس همراه است.)
سایز این توده ها اغلب کمتر از 2 سانتی متر است ولی می تواند اندازه های متفاوتی حتی بیش از 10 سانتی متر داشته باشد. در صورتی که سایز توده از 5 سانتی متر بیشتر باشد به آن فیبروآدنوم غول آسا giant fibroadenoma گفته میشود. در طول زمان ممکن است این تودهها در سایز اولیه خود باقی بمانند و یا حتی کوچکتر شوند. اما احتمال بزرگتر شدن سایز این تودهها در طول زمان(به ویژه در دوران شیر دهی و بارداری) وجود دارد.
علت ایجاد فیبروآدنوم چیست ؟
پستان طبیعی از بافتها و سلولهای مختلفی تشکیل شده است :
◄سلولهای شیر ساز ( لوبول )
◄مجاری شیری( داکتها) که وظیفهی انتقال شیر از سلولهای شیرساز به نوک پستان (نیپل) را دارند.
◄بافت چربی که نقش محافظتی در شکلدهی پستان را دارد.
تودهی فیبروآدنوم در واقع از یک لبول شروع میشود که داکتها و بافت چربی اطراف آن را میگیرد و یک توده با حدود مشخص را ایجاد میکند. این توده میتواند نرم یا سفت باشد و اکثرا به راحتی مانند تیله در لمس حرکت میکنند.
هنوز علت مشخصی برای فیبروآدنوم پیدا نشده است. اما این واقعیت که سن شایع این تودههای خوشخیم در حدود 30 سالگی است، از طرفی بعد از یائسگی سایز آنها رو به کاهش میگذارد، همهی این موارد به نفع نقش هورمونهای استروژن و پروژسترون در ایجاد این تودهها میباشد (دو هورمون جنسی اصلی که به طور طبیعی از تخمدانهای یک خانم ترشح می شود.)
روش های تشخیص فیبروآدنوم چیست ؟
به طور معمول بیماران با شکایت لمس توده در پستان به پزشک مراجعه می کنند. برای تشخیص ماهیت و نوع این توده اقدامات مختلفی انجام می شود :
▬ معاینه توسط پزشک: این معاینه شامل معاینهی پستان و زیربغل است. در معاینه، مشخصات ظاهری توده (مانند سایز، داشتن دیواره و حدود مشخص، شکل گرد، قوام لاستیکی و قابلیت تحرک آن زیر دست) و همچنین محل توده مشخص میشود. گاهی برای حصول اطمینان بیشتر، پزشک لازم میداند از روش های تصویر برداری مناسب استفاده کند.
▬ سونوگرافی: این روش استفاده از امواج صوتی و خاصیت برگشت پذیری آن در برخورد با بافتهای مختلف است. در این روش تصویربرداری بیمار روی تخت دراز میکشد و پزشک متخصص رادیولوژی توسط یک دستگاه (پروب سونوگرافی) پستان و زیر بغل را معاینه می کند.
یکی از مهم ترین کاربرد های سونوگرافی افتراق تودههای توپر (یا سالید) از تودههایی است که درون آن مایع جمع شده (کیست).
استفاده از سونوگرافی به ویژه در خانمهای جوان که پستان پر و متراکمی دارند (و به همین علت ماموگرافی برای ایشان دقت چندانی ندارد) برای تشخیص فیبروآدنوم کاربرد دارد.
▬ ماموگرافی: در ماموگرافی از اشعهی ایکس برای تصویربرداری از پستان استفاده می شود. کاربرد این روش در خانمهای جوان با پستانهای پر و متراکم محدود است چرا که تصویر درستی از پستان حاصل نمیشود. همان طور که گفته شد در این روش از اشعه برای تصویر برداری استفاده می شود اما لازم به ذکر است حجم و مقدار این اشعه بسیار اندک است و هیچ خطری برای فرد ندارد.
در ماموگرافی فیبروآدنوم به صورت یک تودهی گرد با حاشیهی واضح که آن را از بافت پستان جدا کرده است دیده می شود.
چگونه می توان مطمئن بود که توده خوش خیم است ؟
در بعضی موارد بر اساس سن بیمار، سایز توده و مشخصات رادیولوژیک آن، جراح صلاح می داند که از ماهیت توده به صورت قطعی آگاه شود. برای این منظور لازم است نمونه برداری یا بیوپسی biopsy
انجام شود. این بیوپسی می تواند به صورت سرپایی و توسط سوزن نازک (FNA) و یا سوزن های درشت (CNB) و یا به صورت خارج کردن توده از پستان با تکنیک واکیوم و یا در اتاق عمل انجام می شود
نمونهی به دست آمده به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال شده و توسط پزشک متخصص پاتولوژی زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار میگیرد. به این ترتیب در مورد ماهیت توده اطمینان حاصل می شود.
درمان فیبروآدنوم چیست ؟
تا کنون راهی مطمئن و قطعی برای جلوگیری از بروز این نوع از تودههای خوشخیم پستانی معرفی نشده است. در مواردی بر اساس سن بیمار، سایز توده، سرعت رشد توده و مشخصات رادیولوژیک آن لازم است توده از پستان خارج شود. البته تقریبا در تمام موارد لازم است حد اقل با یکی از روش های نمونه برداری از ماهیت آن اطمینان حاصل کرد. در این صورتی که جراحی انجام نشود و توده در پستان باقی بماند، انجام معاینات دورهای مرتب توسط جراح متبحر در بیماریهای پستان، و نیز بررسیهای رادیولوژیک که معمولا سونوگرافی است ولی می تواند در مواردی ماموگرافی و یا حتی ام-آر-آی (MRI) باشد برای پیگیری این توده ها لازم است.
همانگونه که عنوان شد در مواردی پیشنهاد میشود تا توده های فیبروآدنومی با جراحی از بدن بیمار خارج شود. این حالات شامل موارد زیر است:
- اگر سایز توده ها بیش از 3 سانتی متر باشد.
- اگر تعداد توده ها بیش از 5 عدد باشد.
- اگر سن بیمار بیش از 35 سال باشد.
- اگر بیمار در گروهی باشد که خطر ابتلا به سرطان پستان در او بالا باشد مانند کسانی که سابقه شخصی و یا خانوادگی سرطان سینه دارند.
- اگر برای بیمار مقدور نباشد تا به صورت دورهای و مرتب برای پیگیری تحت مراقبت باشد.
- اگر بیماری به علت نگرانی ترجیح دهد تا این تودهها از بدن وی خارج شود.
7.همچنین در برخی از منابع پزشکی توصیه شده است که چنانچه بیمار قصد دارد تا باردار شود بهتر است این تودهها پیش از بارداری جراحی شوند زیرا ممکن است در طی بارداری اندازه آنها تغییر کند و افتراق این که این افزایش اندازه مربوط به “تغییر ماهیت توده است” یا “اثر طبیعی تغییرات هورمونی در دوران بارداری” ممکن نباشد. این در حالی است که انجام جراحی در دروران بارداری با مشکلاتی روبروست.
فیبروآدنوم در یک نگاه:
کلیات:
▪ شایعترین تودهی خوشخیم پستان
▪ سن شایع در حدود 30 سالگی
علایم:
▪ تودههایی با حدود مشخص، این مرز مشخص به دلیل کپسولی است که اطراف توده وجود دارد.
▪ قابلیت حرکت زیر دست
▪ شکل معمولا گرد
▪ قوام نرم یا لاستیکی
▪ بدون درد ( البته در عده ای از افراد این توده با درد یا حساسیت در لمس همراه است.)
علت: هنوز علت مشخصی برای آن پیدا نشده، احتمالا هورمونهای جنسی زنانه، استروژن و پروژسترون، در ایجاد آن نقش دارد.
روشهای تشخیصی:
– معاینه توسط جراح
– ماموگرافی در سن بالاتر از 35
– سونوگرافی
– نمونه برداری
مواردی که لازم است جراحی انجام شود:
– سایز توده ها بیش از 3 سانتی متر
– تعداد توده ها بیش از 5 عدد
– سن بیمار بیش از 35 سال
– بیماری که خطر ابتلا به سرطان پستان در او بالا باشد (مانند کسانی که سابقه شخصی و یا خانوادگی سرطان سینه دارند).