اهمیت سرطان پستان:
احتمالا میدانید که در بین بیماری های سرطانی در خانمها، سرطان پستان شایعترین سرطان است. تقریبا از هر هشت تا ده خانم، یک نفر در طول عمل مبتلا به این نوع سرطان میشود و بنابراین همه ی ما در معرض ابتلا به این بیماری، در خودمان و یا نزدیکانمان هستیم و دانستن اطلاعات کافی در مورد پیشگیری، تشخیص و درمان این بیماری حائز اهمیت زیادی است.
از طرفی، این شیوع بسیار زیاد که خبر خوبی نیست، در کنار اینکه این سرطان وقتی زود تشخیص داده میشود، جزو درمان پذیر ترین انواع سرطان است، خبر امیدوار کننده ای است. در این بیماری بسیار اهمیت دارد که تشخیص چه موقع داده میشود زیرا در مراحل اولیه در بسیاری از موارد عاقبت بیماری بسیار خوب و شدت درمانها و در نتیجه درد و رنج ناشی از درمانها، بسیار کمتر هستند.
تکته ی مهم این است که در حدود یک پنجم موارد، سرطان پستان ریشه ای در عوامل خطر ژنتیکی و خانوادگی دارد و این موضوع که در برخی فرهنگ ها، بروز “بیماری” به طور کلی و به ویژه بروز بیماری در این عضو، طوری است که ممکن است فرد بیمار یا خانواده ی او، ابتلا به این بیماری را پنهان کنند، موضوع را سخت تر میکند.
سرطان پستان چگونه شروع می شود؟
مانند تمام انواع سرطان، سرطان پستان از یک سلول آغاز می شود. سلولهای سالم در محدوده قوانین مشخصی رشد می کنند و رشد آنها نیز بعد از رسیدن به تکامل سلولی متوقف می شود ولی سلولهای سرطانی خیلی سریعتر رشد می کنند و تا اندازه ای این رشد را ادامه می دهند که باعث تخریب سلولهای سالم شوند. برخلاف سلولهای سالم، سلولهای سرطانی رشد و تکثیر خود را قطع نمیکنند. این رشد و تکثیر غیرعادی معمولا نتیجه ی تغییرات یا جهشی هایی در ماده ژنتیکی داخل آنها است. این وضعیت می تواند از والدین به ارث برسد یا اینکه در اثر مواجهه زیاد و طولانی با مواد جهش زا ایجاد شود. البته در موارد زیادی هم هیچ دلیل خاصی برای این تغییرات پیدا نمی شود.
تفاوت تومورهای خوش خیم و بدخیم چیست؟
در تمام تومورها رشد سریع و زیاد سلولها وجود دارد. خواه این تومور خوش خیم باشد یا بدخیم. آنچه حائز اهمیت است و تفاوت اصلی این دو نوع تومور را سبب می شود این است که روند زیاد شدن سلولها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی متوقف و یا به طور چشمگیری کند می شود ولی در تومورهای بدخیم به صورت غیر قابل مهار ادامه می یابد. این رشد سلولی در تومورهای بدخیم که همان سرطان است تا حدی ادامه می یابد که در صورت عدم درمان تمامی قسمتهای بدن را تحت تأثیر قرار داده و از کار می اندازد. این در حالی است که این اتفاق، هرگز در تومورهای خوش خیم نمی افتد.
سرطان چگونه به خارج از پستان منتشر می شود؟
سلولهای سرطانی میتوانند از غده سرطانی خارج شوند و از طریق خون یا جریان لنف به اعضای دیگر بدن از جمله کبد، ریه یا استخوان‌ها گسترش یابند. به همین دلیل است که هنگامی که سرطان پستان در کسی تشخیص داده می شود، پیش از شروع درمان، پزشک معایناتی انجام می دهد و چانچه احتمال کسترش بیماری مطرح باشد، بررسی های رادیولوژی با سی تی اسکن، اسکن هسته ای PET و یا اسکن استخوان درخواست می کند تا مشخص کند که آیا سرطان به خارج از پستان منتشر شده است یا خیر.
زمان متوسط برای دو برابر شدن سلولهای سرطانی در پستان در بسیاری موارد در حدود 100 روز است. اگر بدانیم که برای ایجاد توده سرطانی با اندازه یک سانتی متر، وجود حدود یک میلیارد سلول ضروری است، بدین معنی است که به طور متوسط بیشتر سرطان‌ها چندین سال قبل از اینکه به صورت توده قابل لمس درآیند یا در ماموگرافی دیده شوند، وجود داشته‌اند. البته این زمان بسته به زمان دوبرابر شدن واقعی برای هر سرطان می تواند متفاوت باشد و مثلا اگر سرعت رشد زیاد باشد ممکن است از زمان شروع تا زمان بروز علائم، کمتر از یکسال باشد و به عکس اگر سرعت رشد پایین باشد، ممکن است فاصله زمان شروع بیماری تا بروز علائم به اندازه 10 سال طولانی باشد. از آنجا که زمان دوبرابر شدن بیماری قابل تشخیص قطعی نیست، حدس زدن در مورد اینکه سرطان از چه زمانی شروع شده است کار بسیار دشوار و غیر دقیقی است. برای همین منظور است که در سیستم بهداشتی اغلب کشور ها، غربالگری سرطان سینه به صورت بررسی های بالینی و ماموگرافی هر 1-2 سال انجام میشود.
انواع سرطان پستان کدام است؟
به طور کلی سرطان پستان را بر اساس سلول های منشا گرفته شده به دو دستهی کلی تقسیم میکنند:
- سرطان با منشا لوبولها یا سلولهای شیرساز
- سرطان با منشا داکتال یا مجاری انتقال دهنده ی شیر
هر کدام از این دو نوع سرطان هم به دو دسته تقسیم میشوند:
سرطان درجا یا اینسایتو: در حقیقت این کلمه به مفهوم آن است که سرطان به سلولهای مجاری شیری یا سلولهای شیرساز یا لوبولها محدود بوده و هنوز به بافت اطراف آنها گسترش نیافته است و از آنجا که هنوز تهاجم به بافت اطراف وجود ندارد، در بسیاری از مواقع همانند یک سرطان واقعی، خطرناک تلقی نمی شود.
سرطان مهاجم یا اینویزیو: در این حالت سلولهای سرطانی به بافت نگهدارنده اطراف خود انتشار می یابد. با گذشت زمان، ممکن است سلولهای سرطانی از طریق سیستم لنفاوی یا جریان خون به اندامهای دیگر یا استخوان ها منتشر شوند.
سرطان درجا از منشا سلول های شیری یا لوبولار: LCIS
در این بیماری، سرطانی شدن سلول ها از لوبولها شروع می شود، اما به خارج از دیواره آنها انتشار پیدا نمی کند. این نوع سرطان نسبتا کمیاب است و بسیاری از متخصصین بر این عقیده اند که این بیماری نه تنها جزو بیماری های سرطانی نیست، بلکه به انواع مهاجم سرطان پستان نیز تبدیل نمی شود. در واقع این نوع از بیماری را یک زمینه ساز سرطان میدانند که میتواند خطر ایجاد سرطان را در فرد، بالا ببرد.
سرطان درجا از منشا مجاری شیری یا داکتال: DCIS
این بیماری نوع شایعی از تومورهای مجاری شیری است که به خارج از دیواره مجرا گسترش نمی یابد. این نوع از سرطان پستان در صورت عدم درمان در تعداد قابل توجهی از بیماران به سرطان مهاجم تبدیل می شود. درمان این نوع از بیماری معمولاً جراحی با یا بدون پرتو درمانی است.
نکته مهم در این دو نوع بیماری این است که با توجه به عدم گسترش سلول های سرطانی به سایر نقاط بدن، به جز در موارد خاص، در قریب به اتفاق این بیماران شیمی درمانی لزومی پیدا نمی کند.
سرطان های مهاجم با منشا مجاری شیری یا داکتال: IDC
سرطان مهاجم با منشاء مجاری شیری شایعترین نوع سرطان پستان است که از سلولهای مجاری شیری منشاء می گیرد و به خارج از دیاواره سلول مجاری شیری، یعنی بافت نگهدارنده اطراف آنها انتشار می یابد. با گذشت زمان، ممکن است سلولهای سرطانی از طریق سیستم لنفاوی یا جریان خون به اندامهای دیگر یا استخوان ها منتشر شوند. این نوع از بیماری بیش از 75 تا 80 درصد از کل موارد سرطان پستان را شامل می شود.
سرطان های مهاجم با منشا سلولهای شیری یا لوبولار: ILC
سرطانهای مهاجم با منشاء لوبولهای پستانی از داخل لوبهای پستان که شیر را در مواقع مورد نیاز تولید می کنند، شروع می شوند و مانند نوع قبلی می توانند توسط خون یا لنف به بخش های دیگر بدن انتشار یابند. حدود 15 درصد از موارد سرطان پستان که از سلولهای شیر ساز یا لوبهای پستان منشاء می گیرند، جزو این گروه می باشند.
انواع دیگری نیز از سرطانهای کمتر شایع در پستان وجود دارد:
سرطان التهابی پستان:
در سرطان التهابی سلولهای سرطانی در عروق لنفاوی پوست پستان نیز قرار دارند و به جای اینکه به صورت یک غده رشد کنند، به صورت همه جانبه در پستان گسترش می‌یابند. سلول های سرطانی مجاری لنفاوی را مسدود میکنند و باعث تورم پوست پستان میشوند. در این بیماری سلولهای سرطانی، در داخل بافت پستان، بدون ایجاد تورم مشخص یا توده قابل لمس منتشر می شوند. علائم این نوع از بیماری در بسیاری موارد شبیه عفونت پستان است. تورم، خارش، کبودی یا افزایش ضخامت پوست پستان که معمولاً ناگهانی است و گاهی طی چند روز منجر به تنگ شدن لباس زیر در سمت مبتلا می شود، تغییر رنگ صورتی، قرمز یا تیره قسمتی از پوست پستان که گاهی به صورت پوست پرتقالی درمی‌آید، فرورفتگی نوک پستان، ترشح یا تغییر در رنگ و قوام آن و یا افزایش حرارت پوست پستان از مهمترین مواردی است که باید سریعا بررسی شود.
توجه داشته باشید که علائم این بیماری در بسیاری از موارد شبیه عفونت یا التهاب پستان می باشد که به علل مختلف از جمله شیردهی یا ضربه ایجاد می شوند. بنابراین قبل از مراجعه به پزشک و تشخیص قطعی نگران نباشید.
بیماری پاژه پستان:
این بیماری نوعی از سرطان پستان است که با خارش و پوسته ریزی پیشرونده نوک پستان خود را نشان می دهد. در بسیاری از موارد این بیماری با اگزما یا حساسیت های پوستی اشتباه می شود. در این وضعیت سلولهای سرطانی در پوست نوک پستان جای دارند، ولی میتوانند در داخل بافت پستانی نیز یافت شوند و به صورت یک توده خود را نشان دهند. این بیماری معمولا همراه با یک سرطان غیر مهاجم یا درجا در ریز نوک و هاله ی سینه بروز میکند و از نظر طبقه بندی جزء سرطانهای غیر مهاجم قرار می گیرد.