چگونه می توان بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد؟
با وجود آنکه نمی توان از ایجاد سرطان پستان جلوگیری کرد ولی با تشخیص زودرس و به موقع آن، شانس بیشتری برای درمان موفقیت آمیز این بیماری وجود دارد.
سرطان پستان از جمله بیماریهای سرطانی است که چنانچه در مراحل بسیار اولیه تشخیص داده شده و به درستی درمان شود، تقریبا ریشه کن شده و بیمار طول عمر طبیعی خواهد داشت. به عبارت بهتر در اغلب مواردی که هنوز علائم ظاهری بیماری آشکار نشده و بیماری طی بررسی های پزشکی قبل از ظاهر شدن علائم تشخیص داده می شود، معالجه قطعی برای بیماری وجود دارد. بنابراین تمام تلاشها در خصوص کنترل این بیماری بر تشخیص زودرس بیماری متمرکز شده است
تا کنون 3 روش شناخته شده برای تشخیص زودرس سرطان پستان وجود دارد که عبارتند از:
– خودآزمایی پستان
– معاینه پستان توسط پزشک
– ماموگرافی
خودآزمایی پستان چیست؟
خودآزمایی پستان شامل دو مرحله است:
* نگاه کردن
* لمس کردن
نگاه کردن
در برخی موارد، بیماریهای پستان به ویژه سرطان های پستان باعث بروز تغییراتی در ظاهر پستان می شوند که با نگاه کردن به پستانها قابل تشخیص است. بنابراین لازم است که زنان با ظاهر معمولی سینه های خود آشنا باشند تا بتوانند هر گونه تغییرات احتمالی را در آنها تشخیص دهند.
نگاه کردن طی مراحل زیر انجام می شود:
1-دستها در دو طرف بدن به حالت آویزان قرار گیرد.
2- دستها از کنار سر صاف به سمت بالا کشیده شود.
3- دستها به کمر فشار داده شود.
4- دستها صاف به جلو کشیده شده و فرد کمی به سمت جلو خم شود.
در هر یک از وضعیتهای بالا، هر گونه تغییری شامل فرورفتگی پوست یا نوک پستان، قرمزی یا زخم پستان، پوسته پوسته شدن یا انحراف نوک پستانها و برآمدگی در قسمتی از پستان مهم تلقی شده و باید به پزشک گزارش شود. عدم تقارن پستانها، در صورتی که از قبل وجود داشته باشد (از دوران بلوغ یا پس از شیردهی)مسئله مهمی نیست ولی هر گونه تغییر اخیر در اندازه پستانها باید بررسی شود.
لمس کردن
برای معاینه صحیح پستانها در هنگام لمس، بهتر است از قسمت انتهایی بند آخر 3 انگشت میانی دستها ( و نه نوک انگشتان)استفاده کرد.
توجه به این نکته مهم است که هیچ وقت نباید پستان را بین دو انگشت فشار دارد زیرا به طور کاذب ممکن است توده ای در پستان لمس شود.
چه مناطقی را باید معاینه کرد؟
محدوده ای که بین استخوان ترقوه از بالا، استخوان جناغ سینه و زیر بغل از طرفین و دو انگشت پایین تر از لبه پایین پستان (در محل کش لباس زیر از پایین) قرار دارد، باید معاینه شود.
معاینه پستان در هر دو وضعیت خوابیده و ایستاده قابل انجام است. بهتر است فرد دراز بکشد و یک بالش کوچک زیر شانه سمت معاینه قرار دهد. برای معاینه پستان راست همیشه از دست چپ و برای معاینه پستان چپ از دست راست استفاده می شود.
برای اینکه تمام نقاط پستان لمس شود بهتر است آن را به صورت دوایر متحدالمرکز از اطراف به سمت نوک پستان معاینه کرد.
روشهای دیگری هم وجود دارد که در شکل نشان داده شده است.
پس از اینکه تمام پستان معاینه شد، دنباله پستان در ناحیه زیر بغل و سپس گودی زیر بغل از نظر وجود توده پستانی یا زیر بغلی بررسی می شود.سپس پستان مقابل به همین شیوه لمس خواهد شد.
چنانچه می خواهید معاینه پستان را در وضعیت ایستاده انجام دهید، بهتر است این کار را در حین استحمام انجام دهید. در این حالت پوست پستان لغزنده و اصطکاک در لمس کمتر است و معاینه پستانها راحت تر انجام می شود.
در انتهای معاینه، نوک پستان ها مانند حالت دوشیدن فشار مختصری داده می شود تا در صورت وجود ترشح، فرد بتواند آنرا مشاهده کند. توجه کنید که این کار را زیاد تکرار نکنید زیرا این کار باعث تحریک تولید شیر در پستان خانم های غیر شیرده می شود.
معاینه پستان توسط پزشک
تمام زنان بالای 20 سال باید سالیانه توسط پزشک جراح معاینه شوند. اگر یکی از عوامل خطر برای سرطان پستان یا اگر پزشک معالج به دلایل علمی صلاح بداند، باید معاینه هر 6 ماه یک بار انجام شود.
بهتر است این معاینات توسط یک پزشک انجام شود تا او بتواند ضمن مقایسه شرایط شما با قبل، بروز کمترین تغییر را متوجه شود. اگر چه این روش دقتی به مراتب بالاتر از روش خود آزمایی پستان دارد ولی این روش نیز لازم است با انجام ماموگرافی کامل شود. در حقیقت انجام هر دو روش یعنی معاینه پزشکی توسط جراح همراه با ماموگرافی بهترین روش برای تشخیص زودرس سرطان پستان است.
ماموگرافی
در ماموگرافی از اشعه ایکس برای عکس برداری از ساختمانهای داخل پستان استفاده می شود. این روش یک روش سریع و ساده است. شما به کمک تکنسین مربوطه در مقابل دستگاه می ایستید و پستانها در دو جهت، بین دو صفحه شفاف و مسطح، فشرده می شوند و سپس اشعه ایکس به آنها تابیده می شود.
این فشار و یا وضعیت ایستادن شما ممکن است کمی ناراحت کننده باشد، ولی توجه کنید که این کار تنها 2-1دقیقه طول می کشد و سپس عکس ساختمانهای داخل پستان بروی فیلم حساس دستگاه خواهد افتاد. اگر انجام ماموگرافی چند روز پس از اتمام عادت ماهیانه باشد، این درد و فشار به حداقل خواهد رسید. توجه داشته باشید که وارد کردن این فشار برای گرفتن یک عکس با کیفیت خوب الزامی است و به هیچ وجه خطری برای پستان ندارد.
در خانمی که مشکلی در پستان نداشته باشد، اولین ماموگرافی جهت تشخیص زودرس در سنین بین 35 تا 39سالگی انجام می شود. پس از آن در سنین 40 تا 49 سالگی هر 3-2 سال و پس از آن تا 65سالگی هر 2-1 سال بسته به نظر پزشک باید ماموگرافی انجام شود. توجه کنید که اعداد ذکر شده، با توجه به شرایط کشور ما و توسط صاحب نظران کشورمان توصیه شده است و در کشورهای غربی این اعداد کمی متفاوت است.
سایر روش های تصویر برداری از پستان:
اگر چه امروزه در موارد زیادی از سونوگرافی و نیز MRI برای تشخیص بیماری بهره گرفته می شود ولی برای انجام تشحیص زودرس سرطان پستان تاکنون توصیه ای برای انجام این روش ها در جوامع علمی وجود ندارد. البته باید توجه کرد که این عکس برداری ها چنانچه با صلاحدید پزشک معالج لازم باشد، می بایست انجام شود. در حال حاضر استفاده از این روش ها محدود به موارد خاص که شک به وجود سرطان وجود دارد (بویژه در افرادی که از نظر ژنتیکی، ژن جهش یافته دارند) می باشد.
شیوه زندگی سالم
یکی دیگر از راههای مقابله با ایجاد سرطان به طور کلی و نیز سرطان پستان، برخورداری از یک زندگی سالم و بهداشتی است.موارد زیر از راههای مهم برای داشتن یک زندگی سالم هستند:
- مصرف مقادیر کافی میوه و سبزی در هر روز
- کاهش مصرف چربی اشباع شده نظیر روغن جامد در رژیم غذایی
- ورزش و فعالیت روزانه 3 بار در هفته، هر بار30-15 دقیقه
- داشتن وزن مناسب
- عدم مصرف سیگار و الکل
- تلاش برای آرامش و پرهیز از تنشهای محیطی
افزایش وزن بخصوص در دوران پس از یائسگی احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد. از سوی دیگر، فعالیت جسمانی و ورزش به میزان کافی در طول هفته، از خطر ابتلا به این بیماری می کاهند